HAMAS’ın Siyasi Büro Şefi İsmail Haniye, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın yemin törenine katılmak için bulunduğu Tahran’da düzenlenen suikast sonucu yaşamını yitirdi. İran’ın resmi Fars Haber Ajansı, Haniye’nin Tahran’ın kuzeyinde, dağlık bir bölgenin civarında bulunan, Devrim Muhafızları Ordusu’na ait gaziler için hizmet veren bir misafirhanede 02.00 sularında havadan atılan bir mermiyle hedef alındığını duyurdu. Haniye ile birlikte koruması Vasim Ebu Şaban’ın da hayatını kaybettiği açıklandı. İsrail’in 7 Ekim’den bu yana Gazze Şeridi’ni hedef aldığı saldırıların ateşkes anlaşmasıyla sona ermesi beklenirken gerçekleşen suikast bölgedeki barış ihtimalini azaltırken çatışmanın yayılmasından endişe ediliyor.
BÜYÜK MEYDAN OKUMA
Haniye ile aynı binada fakat farklı katta kalan İslami Cihat Örgütü’nün Genel Sekreteri Ziad el-Nakhala’nın saldırıdan kurtulduğu öne sürüldü. Nakhala’nın kurtulması, saldırının güdümlü füzelerle nokta atışı şeklinde gerçekleştirildiğini işaret ediyor. Haniye’nin Tahran’da reform yanlısı bir cumhurbaşkanı için düzenlenen, 70 ülkeden devlet başkanı, başbakan ve bakanların katıldığı bir yemin töreni sonrası hedef alınması İsrail’in İran başta olmak üzere tüm dünyaya büyük bir meydan okuması olarak değerlendirildi. Hamas’ın üst düzey yetkilisi Musa Ebu Marzuk, yaptığı açıklamada, “Lider İsmail Haniye’nin öldürülmesi korkakça bir eylemdir ve cevapsız kalmayacaktır” derken Hamas’ın silahlı kanadı Kassam Tugayları, suikastın savaşı yeni boyutlara taşıyacağını ve büyük yansımaları olacağını belirtti.
İsmail Haniye, önceki gün İran Meclisi’nde ABD ve İsrail karşıtı sloganlarla karşılanmıştı.
İTİRAF GİBİ PAYLAŞIM
İsrailli yetkililer ise saldırıyı resmen üstlenmedi. İsrail Başbakanlık Basın Ofisi, dün sabah saatlerinde sosyal medya hesabından üzerinde ‘etkisiz hale getirildi’ yazılı Haniye’nin fotoğrafını paylaştı, daha sonra ise gönderi silindi. İsrail Hükümet Sözcüsü David Mencer, önceki gün Hizbullah’ın ikinci adamı Fuad Şükr’ün öldürüldüğü Beyrut’taki saldırıyı üstlendiklerini ancak Haniye’ye düzenlenen suikast ile ilgili bir yorum yapmayacaklarını ifade etti.
İsmail Haniye önceki gün İran’ın yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ile de görüşmüştü.
‘İSRAİL’İ ZOR GÜNLER BEKLİYOR’
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu da dün akşamki kabine toplantısının ardından yaptığı açıklamada, Haniye suikastına ilişkin bir yorum yapmazken, “her senaryoya hazır olduklarını” söyledi. Saldırıları sürdüreceklerini belirten Netanyahu, ‘İsrail’i zorlu günlerin beklediğini’ öne sürdü. Bu arada, İsrail’in içinde olduğu gibi yurt dışındaki temsilciliklerinde güvenlik önlemlerinin arttırıldığı belirtildi.
KATAR’A DEFNEDİLECEK
Haniye’nin cenaze töreniyle ilgili ayrıntılar da netleşti. Bu sabah 08:00’da Tahran’ın Azadi Meydanı’nda düzenlenecek törenin ardından cenaze Katar’a götürülecek. Katar’ın başkenti Doha’daki İmam Muhammed Bin Abdulvahhab Camii’nde kılınacak cuma namazının ardından Haniye, Lusail şehrindeki El İmamu’l Muessis Kabristanlığı’na defnedilecek.
Filistin toprakları ve Lübnan’da Haniye suikastına tepki gösterileri düzenlendi.
ÜÇ GÜNLÜK YAS İLAN EDİLDİ… İRAN ‘KIZIL BAYRAK’ ÇEKTİ
– İRAN dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, suikastın İran’da gerçekleşmesinden dolayı kendilerini sorumlu gördüklerini ve İsrail’den Haniye’nin intikamını almayı vazife kabul ettiklerini söyledi. Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ise önceki gün görüştüğü Haniye’nin öldürülmesinden duyduğu üzüntüyü, “Dün onun elini yukarı kaldırmıştım, bugün onu omuzlarımda taşıyarak cenaze törenini yapmak durumundayım” sözleriyle belirtti. Pezeşkiyan, “işgalci teröristleri bu korkakça eylemlerine pişman edeceğini” söyledi. Devrim Muhafızları Komutanı Emir Ali Hacızade de “Evimizde bir misafirin kanını dökmenin cezasının ne olduğunu Siyonistlere anlatmaya hazır olun!” ifadesini kullandı. İran’da üç günlük yas ilan edildi.
HAMANEY’DEN SALDIRI EMRİ
New York Times gazetesinde kaynağı belirtilmeyen bir habere göre, İran dini lideri Hamaney İsrail’e direkt saldırı emri verirken, İran’ın Kum şehrindeki Cemkeran Camii’nin kubbesine kırmızı intikam bayrağı çekildi. Bayrak, en son Ocak 2020’de ABD’nin Bağdat Havaalanı yakınındaki saldırısında hayatını kaybeden İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin öldürüldüğünde asılmıştı.
Bayrağın üzerinde Arap alfabesiyle beyaz renkle “Hüseyin’in intikamı” yazıyor.
TAHRAN NASIL YANIT VERECEK
Tahran’dan gelen intikam açıklamalarından sonra gözler İran’ın Haniye’ye düzenlenen suikasta nasıl cevap verebileceğine çevrildi.
– İsrail’in İran’ın Şam’daki büyükelçilik binasını bombalamasının ardından nisan ayında gerçekleştirdiği gibi yüzlerce drone’un kullanıldığı bir saldırı gerçekleştirebilir. İran’ın önceki saldırısında İsrail’de herhangi bir can kaybı yaşanmamıştı.
– İran’ın İsrail’e Lübnan’daki Hizbullah ya da Yemen’deki Husi güçleri aracılığıyla karşılık verebileceği de masadaki diğer bir seçenek.
– Son seçenek ise İran’ın tansiyonu daha fazla tırmandırmadan düşürme ihtimali. İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed Rıza Arif, dün yaptığı açıklamada Tahran’ın Ortadoğu’da çatışmayı tırmandırma niyeti olmadığını dile getirdi.
ABD’Lİ BAKAN AUSTIN: SALDIRIYA UĞRARSA İSRAİL’E YARDIM EDERİZ
– ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, İsrail’in saldırıya uğraması durumunda ABD’nin yardım edeceğini söyledi. Filipinler’de medyaya konuşan Austin, “Savaşın kaçınılmaz olduğunu düşünmüyorum. Ama İsrail saldırıya uğrarsa, elbette İsrail’in savunmasına yardım ederiz” dedi. Austin, “Şu andaki tansiyonu düşürmeye ve sorunları diplomatik yollarla çözmeye yardımcı olacak şeyler yapıyoruz” ifadelerini kullandı. Austin, Haniye suikastı ile ilgili de medyaya yansıyanlar dışında herhangi bir bilgisinin olmadığını söyledi. Pentagon daha sonra Austin’in İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant ile Hizbullah tehdidini görüştüğüne dair açıklama yaptı.
BLINKEN: BİLGİMİZ YOK
Singapur’da Channel News Asia’ya konuşan ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Hamas lideri İsmail Haniye yönelik saldırıyla ilgili “Bu bizim haberdar olmadığımız ya da dahil olmadığımız bir şey” dedi.
HELLFIRE Mİ TANKSAVAR MI
HAMAS lideri Haniye’nin dün sabaha karşı 02.00’de Tahran’da kaldığı misafirhanede nokta atışıyla öldürülmesinin ardından saldırının nasıl düzenlenmiş olabileceğine dair iddialar gündeme geldi. Her halûkarda başkent Tahran’da böyle yüksek seviyeli bir suikastın düzenleniyor olabilmesi İran açısından bir güvenlik zafiyeti olarak değerlendirildi. Saldırının biçimiyle ilgili iddialar ise şöyle:
– Hellfire füzesi: İran içlerine sızmayı başarmış bir SİHA’dan ‘Hellfire’ (Cehennem Ateşi) füzesi ile Haniye’nin kaldığı daire hedef alınmış olabilir.
– R9X füzesi: MQ-9 Reaper insansız hava aracından atılan bu füzeler, hedefe isabet etmeden önce burnunun hemen altındaki keskin pervanelerini çıkararak aynı zamanda doğrayıcı bir silaha da dönüşüyor.
– Tanksavar füzesi: İran’ın içine sızmış Mossad ajanlarının yakınlardaki bir binadan Spike NLOS anti-tank füzeleriyle Haniye’nin kaldığı daireyi vurduğu iddia ediliyor. Buna göre iki füze atıldı.
– Lazer Güdümlü Bombalar: Saldırıda binanın fazla zarar görmemesi, eylemde nokta atışı yapabilen Lazer Güdümlü Bombaların da kullanılmış olabileceğini akla getiriyor. Bu füzeler F-35 savaş uçağı gibi radarlara yakalanmayan hayalet uçaklardan da atılabiliyor.
Sosyal medyada dolaşıma sokulan bir iddiaya göre Haniye, Tahran’da Sadabad Kompleksi adlı bir konutta hedef alındı.
– JDAM füzeleri: Yüksek irtifalı uçaklardan karaya atılabilen bu bombalar da güdümlü sistemleri sayesinde hedefe 30 santim sapma payıyla nokta atışı yapabiliyor.
– Seyir füzeleri mi: Sosyal medyada ortaya atılan bir diğer iddia ise denizaltıdan seyir füzesi atılmış olabileceği yolunda. Ancak binadaki yıkımın az olduğu iddiaları, bu ihtimali zayıflatıyor.
TEPKİLER… DÜNYA İKİYE BÖLÜNDÜ: KINAMA VE İTİDAL
İSRAİL’in ‘terörist’ olarak gördüğü Hamas’ın lideri Haniye’nin öldürülmesine dünya farklı tepki verdi. İran ve Hamas’a yakın ülkeler kınama mesajları yayınlarken Batılı ülkeler mesafeli bir tutum aldı.
– HAMAS: Hamas yöneticilerinden Sami Ebu Zuhri, “Hamas bir kavram ve kurumdur. Hamas, fedakârlıklara rağmen bu yolda devam edecek ve biz zaferimizden eminiz.”
‘TEHLİKELİ GELİŞME’
– FİLİSTİN: Devlet Başkanı Mahmud Abbas, “Korkakça bir eylem ve tehlikeli bir gelişme” dedi.
– KATAR: Hamas ve İsrail arasındaki müzakerelerde aracı olan Katar’ın Başbakanı Şeyh Muhammed bin Abdulrahman, “Görüşmeler sürerken siyasi suikastlar ve siviller hedef alınmaya devam ederken, bir taraf, diğer tarafın müzakerecisine suikast düzenlerken arabuluculuk nasıl başarılı olabilir diye soruyoruz. Barışın ciddi ortaklara ve insan hayatının hiçe sayılmasına karşı küresel bir duruşa ihtiyacı var” dedi.
– MISIR: Dışişleri Bakanlığı, ‘tehlikeli tırmanışın’ bölgede “vahim güvenlik sonuçlarına yol açabilecek bir çatışmayı ateşleme riski taşıdığını” belirtti.
– YEMEN: Husilerin lideri Muhammed Ali el Husi, “İsmail Haniye’yi hedef almak iğrenç bir terör suçudur” ifadesini kullandı.
İsmail Haniye önceki günkü törende Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve diğer konuklarla selamlaşmıştı.
‘GERİLİMİ TIRMANDIRIR’
– RUSYA: Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, “Bu tür saldırılar Ortadoğu’da durumu istikrarsızlaştırıyor” dedi. Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Bogdanov, “Bu kesinlikle kabul edilemez bir siyasi suikasttır ve gerilimin daha da tırmanmasına yol açacaktır” dedi.
– ÇİN: Dışişleri Bakanlığı, “Bu olay bölgede daha fazla istikrarsızlığa yol açabilir” diye uyardı.
‘BMGK ACİL TOPLANACAK’
– BİRLEŞMİŞ MİLLETLER: BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, tüm Ortadoğu’yu savaşa sokacak faaliyetlerden kaçınma çağrısında bulunurken, BMGK’nın acil toplantı yapacağı bildirildi.
– ALMANYA: Dışişleri Sözcüsü Sebastian Fischer, “Tüm aktörleri azami itidal göstermeye çağırıyoruz, kısasa kısas mantığı yanlış yoldur” dedi.
– İTALYA: Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Antonio Tajani, “Gerilimin tırmanmasını önlemek için çalışıyoruz” ifadesini kullandı.
KİMDİR?
3 OĞLU 4 TORUNU SALDIRILARDA ÖLDÜ
İsmail Haniye, 29 Ocak 1963’te Gazze’deki Şati Mülteci Kampı’nda dünyaya geldi. İsrail’in işgal ettiği Aşkelon’dan göç etmeye zorlanan beş çocuklu bir ailede büyüdü, 1987’de Gazze İslam Üniversitesi’nden mezun oldu.
– Aynı yıl bir grup Filistinli Şeyh Ahmed Yasin liderliğinde Hamas’ı kurdu. Haniye de Müslüman Kardeşler Teşkilatı’nın (İhvan) bir kolu olan harekete katılanlar arasında yer aldı.
– 1989’da Filistinlilerin İsrail işgaline karşı başlattıkları direnişlerden 1’nci İntifada’ya katılan ve Hamas üyesi olduğu gerekçesiyle tutuklanan Haniye, 1992’de serbest bırakıldıktan sonra, İslami Cihad ve Hamas üyesi 415 kişilik grup ile Güney Lübnan’a sürüldü, ertesi yıl Gazze’ye geri döndü.
– Haniye, Ekim 2006’da Gazze’de konvoyuna düzenlenen saldırıdan ve Mayıs 2007’de İsrail’in evini hedef alan füze saldırısından kurtuldu. Haniye ayrıca İsrail’in Filistinlilere karşı şiddet ve baskı uygulamayı bırakması halinde kendilerinin de şiddet içeren direniş tarzını terk edebilecekleri yönünde açıklamalarda bulundu.
FİLİSTİN BAŞBAKANI OLDU
– 16 Şubat 2006’da Hamas’ın başbakan adayı olarak açıklandı. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas hükümeti kurma görevini Hamas’a verdi. Fetih hareketi ile koalisyon görüşmelerinin neticesiz kalması üzerine Haniye, Hamas üyeleri ve teknokratlardan oluşturduğu kabineyi ilan ederek hükümeti kurdu.
– ABD ve İsrail’in karşı çıkmasına rağmen Haniye’nin başbakanlığı, 19 Şubat 2006’da Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas tarafından onaylandı. Gazze Şeridi’ndeki Hamas ile Fetih arasındaki çatışmaların Haziran 2007’de zirveye çıkması üzerine Haniye, Abbas tarafından başbakanlık görevinden alındı.
KATAR’DA SÜRGÜNDE YAŞIYORDU
– Haniye, ilk kez Hamas’ın Siyasi Büro Başkanlığı için Mayıs 2017’de yapılan seçimde Halid Meşal’in yerine seçildi. Hamas Genel Şura Konseyi, 2021-25 dönemi için Haniye’yi ikinci kez seçti. Son birkaç yıldır Katar’da sürgünde yaşıyordu.
– 7 Ekim’deki İsrail’e yönelik Hamas baskınını televizyondan izleyen Haniye, İsrail’in ölüm listesinin başında yer alıyordu.
AİLE ÜYELERİNİ KAYBETTİ
– 13 çocuğu bulunan Hamas liderinin 3 oğlu Hazem, Amir ve Muhammed ile 4 torunu İsrail ordusunun 10 Nisan’da Gazze’de düzenlediği suikast sonucunda öldürüldüler. 24 Haziran’da ise Şati mülteci kampındaki Haniye ailesinin evine düzenlenen bombardımanda kızkardeş Zahr Haniye hayatını kaybetti.
– Haniye’nin oğlu Abdülselam Haniye “Babam vatanseverlik yolculuğu sırasında dört suikast girişiminden kurtuldu ve bugün Allah ona her zaman dilediği şehitliği nasip etti. Ulusal birliğin sağlanması konusunda çok istekliydi ve tüm Filistinli grupların birliği için çabaladı ve bu suikastın, özgürlük elde edilene kadar mücadele edecek olan direnişi yıldırmayacağını teyit ediyoruz” dedi.
EL CEZİRE MUHABİRLERİ HANİYE’NİN EVİNİN ÖNÜNDE ÖLDÜRÜLDÜ
– İKİ El Cezire çalışanı, Tahran’da suikast sonucu öldürülen İsmail Haniye’nin evinin önünden yayın yaptıkları sırada saldırıya uğradı. İsrail güçlerinin Gazze Şehri’nin batısındaki Şati mülteci kampında araçlarına düzenlediği saldırıda hayatını kaybeden El Cezire muhabiri İsmail Ghoul ve kameraman Rami el-Refi, saldırıya uğramadan önce Gazze’deki son gelişmeleri haber yapmıştı. Saatler sonra ise muhabir ve kameramanın cansız bedenlerinin hastaneye getirildiği aktarıldı.
İSRAİLLİ REHİNE AİLELERİ ENDİŞELİ
– HAMAS lideri Haniye’nin öldürülmesinin ardından İsrailliler arasında Gazze’de alıkonan onlarca rehinenin akıbetine ilişkin endişeler arttı. Hayfa’da yaşayan 50’li yaşlarındaki rehine yakını Anat Noy, Haniye’nin öldürülmesini “ateşkes ve rehine anlaşmasını tehlikeye attığı için bir hata” olarak değerlendiriyor. Noy, “Rehine aileleri olarak sakin kalamıyoruz. Korkuyoruz” dedi. Rehineler ve Kayıp Aileleri Grubu suikast sonrası yaptığı açıklamada “İsrail hükümetine ve küresel liderlere müzakereleri kararlı bir şekilde ilerletmeleri için yalvarıyoruz” dedi. Hamas’ın İsrail’e saldırısında 1.197 kişi ölmüş, 251 rehine kaçırılmıştı. İsrail’in Gazze’ye açtığı savaşta ise yaklaşık 40 bin Filistinli hayatını kaybetti.
